'माझं' की 'आमचं'?

        कधी कधी वाटतं मला उगाच बारीक सारीक गोष्टी बघायची फार वाईट सवय आहे. म्हणजे उदा: एखाद्या जाहिराती मधील व्यक्ती अमुक-अमुक सारखी दिसते की नाही? कधीतरी मग मी संदीपला काहीतरी सांगते आणि त्यालाही मग ते तसंच दिसायला लागतं. तो मग माझ्यावर चिडतो, नसते विचार डोक्यात आणून देते म्हणून. तसंच आजही एक विचार आला डोक्यात. म्हणजे ते आधीही पहिले आहे पण कधी लिहायचा विचार केला नाही त्यावर. असंच आपलं एक निरीक्षण. 

        कॉलेज मध्ये असताना माझ्या मैत्रिणी मला म्हणाल्या होत्या,"तू ना आई-बाबा म्हणताना 'माझे आई-बाबा' म्हणत नाहीस. 'आमचे आई बाबा असं म्हणतेस'". म्हणजे त्यांचंही माझ्यासारखंच निरीक्षण होतं म्हणायचं. :) तर त्या म्हणाल्या तेंव्हा माझ्या लक्षात आलं, खरंच की मी 'आमचे आई दादा' असं म्हणते. बरोबर आहे ना? ते आमच्या सर्व भावा-बहिणीचे आई-वडील आहेत ना. तर मग मी 'माझेच' कसे म्हणणार? तर तेच माझं बोलणं आमच्या मुलांनाही लागू होतं. हे बघा, मी 'माझा स्वनिक' 'माझी सानू' असं म्हणू शकत नाही. आता ती आमची दोघांची मुलं आहेत ना, मग 'माझा' असं मी कसं म्हणणार? 

         पण मुलांच्या बाबतीत अनेक व्यक्ती मी पाहिल्या आहेत, "माझा बाळ ना?...." असं कौतुक करायचं असेल तर तो 'माझा' हे निघतंच. यात आपल्या मुलाचं कौतुक तर असतंच पण तो 'माझा' आहे हे सांगण्यात एक हक्कही जाणवतोच. त्या मुलांच्या आईच्या तोंडून अशी वाक्य मी जास्त ऐकली जातात, बाबांपेक्षा. अगदी हीच बाब घरालाही लागू होते. 'माझं घर' आणि 'आमचं घर' यात फरक वाटतोच. 'माझ्या घरात मला हे चालणार नाही' या वाक्यात किती जोर आहे. त्यात त्या घरावरचा हक्क, मालकी आहे आणि नियम हे केवळ त्या व्यक्तीचे आहेत असं वाटतं. पण 'आमच्या घरी हे चालत नाही' किंवा 'आमच्या घरी हे असं असतं' यात घरच्या सर्वांना सोबत घेऊन तो विचार मांडतोय असं वाटतं. नाही का? असो. 

         बस इतकंच काय ते निरीक्षण. कुठल्याही विषयाचा कीस काढायचा म्हणलं तर ते करूच शकतो. पण आज असंच डोक्यात आलंय तर लिहून टाकावं म्हणलं. तुम्ही कुठल्या प्रकारात मोडता? 'माझं' की 'आमचं'?

विद्या भुतकर.